Wereldwijd sterven bijna 800.000 mensen door suïcide en de meeste daarvan zijn man. Dit is ook het geval in Nederland. Het aantal suïcides onder Nederlandse mannen is al jaren ongeveer twee keer zo hoog als bij vrouwen. In 2018 overleden 1829 mensen door zelfdoding, waarvan 1176 mannen en 653 vrouwen. In alle leeftijdsgroepen is het suïcidecijfer hoger voor mannen dan voor vrouwen. Zelfdoding komt voornamelijk veel voor onder mannen tussen de 40 en 70 jaar oud; 4 op de 10 suïcides in Nederland vindt plaats onder mannen van middelbare leeftijd.
Het suïcidale proces
De overgang van suïcidale gedachten naar suïcidaal gedrag is een proces. Dit ‘suïcidale proces’ kan vele jaren duren maar ook erg kort zijn. In deze periode kan de intensiteit van suïcidale gedachten sterk variëren. In het algemeen is dit proces bij mannen veel korter dan bij vrouwen. Daarnaast gebruiken mannen vaker schadelijkere methodes, waardoor de kans op overlijden groter is. Het is daarom bij mannen extra belangrijk om alert te zijn op mogelijke signalen van suïcidale gedachten.
Risicofactoren
Suïcidaliteit is complex en heeft nooit één oorzaak. Suïcidaal gedrag ontstaat altijd door een wisselwerking tussen tal van omgevingsfactoren en individuele kenmerken. Hier vind je alle risicofactoren. Onderstaand vind je de factoren specifiek voor mannen.
- Mannen ervaren vaker dan vrouwen een hoge drempel om psychologische hulp te zoeken. Ze zijn terughoudend in het zoeken naar hulp of herkennen hun eigen lijden niet. Dit zorgt er voor dat stress opbouwt tot een breekpunt, met als gevolg dat ze pas hulp zoeken wanneer ze in crisis zijn.
- Mannen zijn vaker dan vrouwen gevoelig voor negatieve sociaal economische veranderingen zoals werkloosheid. Werk is een belangrijk aspect van de mannelijke identiteit door de associatie met onafhankelijkheid, status en de rol van kostwinner voor het gezin. Daarnaast ondermijnt werkloosheid in deze levensfase de verwachte stabiliteit en veiligheid.
- Mannen hebben meer dan vrouwen de neiging om alcohol (en drugs) te gebruiken als zelfmedicatie. Ze gebruiken deze middelen om hun emoties en (met name depressieve) symptomen te beheersen en het zoeken van zowel formele als informele hulp te vermijden. Overmatig alcohol- en drugsgebruik kan remmingen wegnemen en impulsiever maken, wat resulteert in een verhoogde kans op suïcidaal gedrag tijdens een crisis.
- Een echtscheiding leidt bij mannen vaker dan bij vrouwen tot suïcidale gedachten. Mannen ouder dan 30 jaar hebben over het algemeen minder ondersteunende relaties dan vrouwen en zijn vooral afhankelijk van hun partner voor emotionele ondersteuning. Bij een scheiding verliezen zij deze emotionele steun. Daarnaast hebben mannen minder kans om de voogdij over hun kinderen te krijgen en zijn zij vaak degene die het gezin (moeten) verlaten waardoor zij hun kinderen minder vaak kunnen of mogen zien. Dit betekent het verlies van een stuk mannelijke identiteit, status en respect en draagt daarnaast bij aan het isolement van sommige mannen. Ook kunnen gevoelens van schaamte en gekrenkte trots meespelen.
- De huidige middelbare mannen behoren tot de zogenaamde ‘buffer’-generatie, een generatie gevangen tussen de traditionele stille, sterke, sobere masculiniteit van hun vaders en de meer progressieve, open en individuele generatie van hun zonen. Hierdoor kunnen zij worstelen met de vraag welke mannelijke culturen en manier van leven zij moeten volgen.
In gesprek
Heb je zelf hulp nodig? Het bespreekbaar maken van mentale gezondheidsproblemen en suïcidale gedachten is hard nodig. Praat over je eigen emoties en ervaringen en vraag anderen er ook actief naar. Ontkracht het idee dat over emoties praten niets voor mannen is en doorbreek het taboe op het zoeken van hulp. Neem geen genoegen met stoere antwoorden en kies het juiste moment om het gesprek aan te gaan. Niet in een groep met mogelijke groepsdruk, maar in een ontspannen omgeving waarin je laat zien echt aandacht te hebben voor iemand.
Bekijk hier de factsheet over zelfdoding bij mannen van middelbare leeftijd.
